घटनादुरुस्ती | MPSC साठी महत्त्वाच्या घटनादुरुस्त्या

🔷 घटनादुरुस्ती म्हणजे काय?

घटनादुरुस्ती म्हणजे संविधानात वेळोवेळी बदल किंवा सुधारणा करण्याची प्रक्रिया. भारतीय संविधान हे एक लवचिक व जिवंत दस्तऐवज आहे. बदलत्या सामाजिक, आर्थिक व राजकीय परिस्थितीच्या अनुषंगाने संविधानात दुरुस्ती करणे आवश्यक असते. भारतीय संविधानाच्या अनुच्छेद 368 नुसार संसदेला घटनादुरुस्ती करण्याचा अधिकार आहे.

---

🔷 घटनादुरुस्तीचे प्रकार:

1. विशेष बहुमताने संसदेत मंजूर कराव्या लागणाऱ्या

2. विशेष बहुमत + राज्यांच्या संमतीने कराव्या लागणाऱ्या

3. साध्या बहुमताने करता येणाऱ्या (काही बाबतीत)

MPSC साठी उपयुक्त टॉप ७ घटनादुरुस्त्या

घटनादुरुस्ती क्रमांक	वर्ष	वैशिष्ट्य
1वी	1951	मालमत्तेच्या हक्कात बदल
42वी	1976	संविधानात ‘Secular’ व ‘Socialist’ शब्दांचा समावेश
44वी	1978	आपत्कालीन अधिकारात बदल
52वी	1985	पक्षबांधिलकी विरोधी कायदा
61वी	1989	मतदान वय 21 वरून 18 वर्षे
73वी	1992	पंचायत राज यंत्रणा
74वी	1992	नागरी स्थानिक स्वराज्य संस्था

🔷 परीक्षेसाठी उपयुक्त सूचना:

42वी आणि 44वी घटनादुरुस्ती या संविधानात मूलभूत बदल घडवून आणणाऱ्या आहेत.

73वी आणि 74वी दुरुस्त्या ग्रामपंचायत व नगरपालिकांशी संबंधित असून, राज्यसेवा पूर्व व मुख्य परीक्षांमध्ये वारंवार विचारल्या जातात.

61वी घटनादुरुस्ती ही युवकांना मतदानाचा हक्क मिळवून देणारी ऐतिहासिक दुरुस्ती आहे.

---

🔷 महत्वाचे मुद्दे (Revision Tips):

सर्व घटनादुरुस्त्या क्रमांक, वर्ष, आणि वैशिष्ट्य या पद्धतीने लक्षात ठेवा.

Static GK भागात ही माहिती फार उपयुक्त ठरते.

दररोज 5 घटनादुरुस्त्या वाचा व त्यावर आधारित प्रश्न सोडवा.