🔷 घटनादुरुस्ती म्हणजे काय?
घटनादुरुस्ती म्हणजे संविधानात वेळोवेळी बदल किंवा सुधारणा करण्याची प्रक्रिया. भारतीय संविधान हे एक लवचिक व जिवंत दस्तऐवज आहे. बदलत्या सामाजिक, आर्थिक व राजकीय परिस्थितीच्या अनुषंगाने संविधानात दुरुस्ती करणे आवश्यक असते. भारतीय संविधानाच्या अनुच्छेद 368 नुसार संसदेला घटनादुरुस्ती करण्याचा अधिकार आहे.
---
🔷 घटनादुरुस्तीचे प्रकार:
1. विशेष बहुमताने संसदेत मंजूर कराव्या लागणाऱ्या
2. विशेष बहुमत + राज्यांच्या संमतीने कराव्या लागणाऱ्या
3. साध्या बहुमताने करता येणाऱ्या (काही बाबतीत)
MPSC साठी उपयुक्त टॉप ७ घटनादुरुस्त्या
| घटनादुरुस्ती क्रमांक | वर्ष | वैशिष्ट्य |
|---|---|---|
| 1वी | 1951 | मालमत्तेच्या हक्कात बदल |
| 42वी | 1976 | संविधानात ‘Secular’ व ‘Socialist’ शब्दांचा समावेश |
| 44वी | 1978 | आपत्कालीन अधिकारात बदल |
| 52वी | 1985 | पक्षबांधिलकी विरोधी कायदा |
| 61वी | 1989 | मतदान वय 21 वरून 18 वर्षे |
| 73वी | 1992 | पंचायत राज यंत्रणा |
| 74वी | 1992 | नागरी स्थानिक स्वराज्य संस्था |
🔷 परीक्षेसाठी उपयुक्त सूचना:
42वी आणि 44वी घटनादुरुस्ती या संविधानात मूलभूत बदल घडवून आणणाऱ्या आहेत.
73वी आणि 74वी दुरुस्त्या ग्रामपंचायत व नगरपालिकांशी संबंधित असून, राज्यसेवा पूर्व व मुख्य परीक्षांमध्ये वारंवार विचारल्या जातात.
61वी घटनादुरुस्ती ही युवकांना मतदानाचा हक्क मिळवून देणारी ऐतिहासिक दुरुस्ती आहे.
---
🔷 महत्वाचे मुद्दे (Revision Tips):
सर्व घटनादुरुस्त्या क्रमांक, वर्ष, आणि वैशिष्ट्य या पद्धतीने लक्षात ठेवा.
Static GK भागात ही माहिती फार उपयुक्त ठरते.
दररोज 5 घटनादुरुस्त्या वाचा व त्यावर आधारित प्रश्न सोडवा.
टिप्पण्या
टिप्पणी पोस्ट करा